Stare Powązki, cmentarz, na którym bywałem rzadko choć bardzo często przejeżdżamy obok. Ot tak raczej się nie składa. Ale skoro już zaplanowaliśmy sobie odwiedziny, to nie skończy się na tej wycieczce. Cmentarz jest potężny i fascynujący. Niestety również mocno zaniedbany i taki… trochę bez pomysłu, opiekuna. Grobów starych jest mnóstwo ale niestety również mnóstwo jest zniszczonych. Do tego wszystkiego doszły jeszcze skutki wiatrów, które przechodziły nad Warszawą nie tak dawno, powywracane znicze, wazony, gałęzie na nagrobkach a i w jednym miejscu zwalone potężne drzewo, niszczące chyba z 6 grobów.
Stare Powązki to również wielkie muzeum ale w tym zakresie też nikt nie zadbał o odwiedzających. Przy wejściach znajduje się tylko skromna tablica z historią cmentarza, przy głównym wejściu znajdujemy tablice z imionami i nazwiskami „znanych” osób, pochowanych na cmentarzu i tutaj również baaaardzo ogólny plan cmentarza. Niestety indeksacja kwater jest mocno niekonsekwentna a do tego dochodzi jeszcze brak oznaczeń na samym cmentarzu (tzn. numer kwatery jest tylko w rogu 1 – 1 czyli przy pierwszym rzędzie, przy pierwszym grobie). I kończąc narzekanie – brak toalet oraz Katakumby potraktowane jako magazyn pojemników na śmieci.
Wracam do tego po co pojawiliśmy się na cmentarzu. Nie będzie po kolei. Właśnie sobie uzmysłowiłem, że na pogrzebie na Starych Powązkach byłem tylko raz. To był rok 1983. Druga klasa liceum. Maj. Biolog przyszedł na lekcję i powiedział, że jeden z uczniów naszego liceum został zabity przez milicję. 19 maja wszyscy uczniowie dostali w szkole czarne aksamitki (widać je na zdjęciach) i razem z nauczycielami pojechaliśmy na pogrzeb Grzegorza Przemyka. Ponieważ zawsze miałem tendencje do wpychania palców między drzwi, to okazało się, że po mszy będę niósł wieniec, drugi za trumną, od kolejarzy. Chyba z tego powodu na jednym ze zdjęć, które można znaleźć w Internecie znalazłem siebie stojącego w rzędzie za rodzicami Grzegorza.
To jest właśnie ten grób. Pochowana jest tutaj również matka Grzegorza, Barbara Sadowska.
Teraz już po kolei.
Andrzej Kopiczyński. Nie rozumiem tej całej afery o nagrobek, który społeczeństwo by chciało postawić a córka aktora nie chce… pozostawię to bez komentarza.
Tadeusz Nalepa
Grób rodzinny baronów Lesserów (tutaj parę słów – Stanisław Lesser to XIX wieczny warszawski bankier, przedsiębiorca i urzędnik konsularny.
Krzysztof Kieślowski (wypowiedź autora pomnika, Krzysztofa Bednarskiego: „To jest portret dłoni Krzysztofa Kieślowskiego. On był ostatnim reżyserem, który na planie robił gest kadrowania obrazu. Umieściłem te ręce zamiast krzyża. One mówią wszystko.„)
Joanna Chmielewska
Halina Barbara Jaruzelska (żona Wojciecha Jaruzelskiego)
Krzysztof Kolberger i Janusz Zakrzeński
Edmund Fetting
Marek Hłasko
Jan Gadomski (literat, publicysta i wydawca, redaktor naczelny Gazety Polskiej i prywatnie przyjaciel Marii Konopnickiej)
Edmund Niziurski
Irena Sendlerowa
i wchodzimy do katakumb, gdzie znajdujemy tablice
Tadeusza Dołęgi-Mostowicza
Ireneusza Iredyńskiego (autora między innymi jednego z moich ulubionych kryminałów pt. „Ryba płynie za mordercą”, który napisał pod pseudonimem Umberto Pesco).
Aleksandra Bardiniego
Czesława Niemena
Kasi Sobczyk
Andrzeja Kurylewicza
Ireny Jarockiej
W bocznych kwaterach w pobliżu Mauzoleum znajdujemy jeszcze grób Mirona Białoszewskiego
i Mieczysława Czechowicza
Teraz z jednej strony Mauzoleum zabytkowy grób księdza Jana Dekerta, syna prezydenta Warszawy Jana Dekerta, biskupa warszawskiego
a z drugiej strony tzw. Aleja Zasłużonych. Szczerze mówiąc, część z zasłużonych już się zdewaluowała ale zaczynamy od Władysława Stanisława Reymonta
dalej Artur Oppman
Żwirko i Wigura (ten już okradziony z części liter…)
Stanisław Książę Lubomirski (finansista, bankier, przemysłowiec)
Emil Młynarski i jedna z jego córek, wdowa po Arturze Rubinsteinie, Aniela.
Marceli Nowotko, który obecnie jest już „niezasłużony”
pianista Witold Małcużyński
Bogusław Kaczyński
Maria Rodziewiczówna
Wincenty Rzymowski
Stefan Jaracz (znów nagrobek okradziony z liter) i obok Wojciech Młynarski
Leopold Staff
symboliczny grób prezydenta Stefana Starzyńskiego
Jan Kiepura
kolejny okradziony, Tadeusz Fijewski a obok nagrobek Stanisława Młodożeńca
Mieczysława Ćwiklińska
Stanisław Dygat i jego druga żona Kalina Jędrusik
Mieczysław Orłowicz, autor wielu przewodników
Ignacy Mościcki – grób symboliczny
Skandalicznie wyglądająca tablica nagrobna Kazimierza Wierzyńskiego
Pola Gojawiczyńska
Maria Dąbrowska
Ada Sari
Jadwiga Smosarska
i jeszcze po drodze do wyjścia trafiamy na grób Zdzisława Maklakiewicza
a dalej w tej samej alei rodzice Fryderyka Chopina i Stanisław Moniuszko
Henryk Wieniawski
bardzo mi nie pasujący do otoczenia, grób Gustawa Holoubka
i na koniec wycieczki Zbigniew Herbert
to nie jest koniec zwiedzania Starych Powązek, nie da się chyba takiego cmentarza odwiedzić tylko jeden raz.
Jeszcze lista grobów, jeśli ktoś by chciał odwiedzić:
Grzegorz Przemyk 100/1/10
Andrzej Kopiczyński 21/3/1a
Tadeusz Nalepa 23 Wprost/1/5
rodzina Lesserów 23/5/2-3-4-5
Krzysztof Kieślowski 25 Wprost/4/11
Joanna Chmielewska H/5/20
Halina Barbara Jaruzelska Pod murem IV/1/79
Krzysztof Kolberger 23 Wprost/1/20
Janusz Zakrzeński 23 Wprost/1/21
Edmund Fetting 74/1/28
Marek Hłasko b/2/2
Jan Gadomski 68/6/29-30
Edmund Niziurski 66/3/23-24
Irena Sendlerowa 54/4/22
Tadeusz Dołęga Mostowicz Katakumby/113/3
Ireneusz Iredyński Katakumby/109/3
Aleksander Bardini Katakumby/107/3
Czesław Niemen Katakumby/99/3
Kasia Sobczyk Katakumby/98/3
Andrzej Kurylewicz Katakumby/95/3
Irena Jarocka Katakumby/91/3
Miron Białoszewski 163/1/5
Mieczysław Czechowicz 170/1/28
ksiądz Jan Dekert Pod Katakumbami/1/165-166
Władysław Stanisław Reymont Aleja zasłużonych/1/1-2-3-4-5
Artur Oppman Aleja zasłużonych/1/7
Żwirko i Wigura Aleja zasłużonych/1/12-13
Stanisław książę Lubomirski Aleja zasłużonych/1/14
Emil Młynarski i Aniela Rubinstein Aleja zasłużonych/1/17
Marceli Nowotko Aleja zasłużonych/1/22
Witold Małcużyński Aleja zasłużonych/1/31
Bogusław Kaczyński Aleja zasłużonych/1/48
Maria Rodziewiczówna Aleja zasłużonych/1/50-51
Wincenty Rzymowski Aleja zasłużonych/1/58-59
Stefan Jaracz Aleja zasłużonych/1/60-61
Wojciech Młynarski Aleja zasłużonych/1/pomiędzy 61 a 62
Leopold Staff Aleja zasłużonych/1/68-69
Stefan Starzyński Aleja zasłużonych/1/77-78
Jan Kiepura Aleja zasłużonych/1/80-81
Stanisław Młodożeniec Aleja zasłużonych/1/93
Tadeusz Fijewski Aleja zasłużonych/1/94
Mieczysława Ćwiklińska Aleja zasłużonych/1/96
Stanisław Dygat i Kalina Jędrusik Aleja zasłużonych/1/100
Mieczysław Orłowicz Aleja zasłużonych/1/102
Ignacy Mościcki Aleja zasłużonych/1/107-108-109
Kazimierz Wierzyński Aleja zasłużonych/1/124
Pola Gojawiczyńska Aleja zasłużonych/1/127
Maria Dąbrowska Aleja zasłużonych/1/139-140-141
Ada Sari Aleja zasłużonych/1/164
Jadwiga Smosarska Aleja zasłużonych/1/158-162
Zdzisław Maklakiewicz 3/3/29-30-31
rodzice Fryderyka Chopina 9/4/8-9-10
Stanisław Moniuszko 9/3/8-9-10
Henryk Wieniawski 11/4/31
Gustaw Holoubek 14/1/1
Zbigniew Herbert 14/3/2